varto'nun Tarihi

TARİH:

Gım Gım (Varto) bölgesi eski tarihte sırasıyla Urartu, Med, Pers, Port, Roma ve Bizans egemenliği altında kalmış, 1071 Malazgirt Savaşıyla Selçukluların, daha sonra Ak ve Karakoyunlular hakimiyeti altında kalmış, 1514 Çaldıran Savaşıyla Osmanlı İmparatorluğu idaresine geçmiş, 1923 Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla, TBMM onayı ile Varto ismini alarak ilçeleşmiştir…

'Gım Gım' adının kaynağı ile ilgili ana tezler:

•Bölgenin etrafını çeviren dağların eski tarihte volkanik olma olasılığı ve bu dağlardan çıkan ateşli volkanik seslerden dolayı, bölgenin insanlar tarafından 'Gım Gım' diye anılması…

•Akkoyunluların bölgeye gelmesiyle etrafın at kisnemeleriyle çınladığı, dolayısıyla Akkoyunlu Oymakbaşı ‘Goşkar Babanın’ bölgeye Gım Gım diye hitap etmesi…

•Bölgede sıkça deprem olma olasılığı nedeniyle ‘gümlediği’ ve bu yüzden halk tarafından ‘Gım Gım’ ismin takılması…

'Varto' adının kaynağı ile ilgili ana tezler:

•Urartu kelimesinin zamanla halk arasında ‘kelime evrimine’ uğrayıp Varto’ya dönüşmesi ( Urartu Uygarlığı ile ilgili Kayalıdere Köyünde kalıntılara ulaşılmıştır) …

•Toy Kuşların çok olmasından dolayı, buraya avcılık yapmaya gelen Selçuklu Beyleri ‘Toy var’ anlamında ‘Vortoy’ dedikleri, bunun zamanla halk arasında ‘kelime evrimine’ uğrayıp Varto’ya dönüşmesi…

• Zaza dilinde 'ware to'(mirasın) kelimesinin 'warto' sözcüğüne dönüşmesi
• Bölgede belli dönemlerde Ermeni Krallıkları olduğu, bu nedenle Varto sözcüğünün Ermeniceden gelen bir kelime olması. Varto, Vartan (Վարդան) adının çağrı hali olarak (Batı) Ermenice "vart" վարդ sözcüğüne dayanmakta. Keza, 'gül' anlamına gelen "vart" sözcüğü Part dilinden Ermence'ye girmiştir. Tarihsel olarak Partça'ya yakın olan Zazaca'daki karşılığı "vıl-, vilıke"dir

•Bölgede belli dönemlerde Ermeni Krallıkları olduğu, bu nedenle Varto kelimesinin Ermeniceden kanaklanıyor olabilme ihtimali…

KAYNAK:Wikipedia